Maqedonia e Veriut do ta shqyrtojë largimin nga nisma Ballkani i Hapur, pasi tashmë ka informacione se Serbia ka qenë e përfshirë në incidentin në Banjskë të Kosovës, ka deklaruar ministri i Punëve të Jashtme, Bujar Osmani.

Në këtë fshat të komunës së Zveçanit, grupe të armatosura serbësh sulmuan Policinë e Kosovës, më 24 shtator, duke vrarë policin Afrim Bunjaku.

Osmani tha se Serbia ka vepruar në kundërshtim me synimet e kësaj nisme, përfshirë pajtimin për të krijuar parakushte për mbylljen e kontestit Kosovë-Serbi dhe për njohjen reciproke dhe liberalizimin e tregut rajonal.

“Kur ndodhi sulmi në Banjskë të Kosovës, unë pata një deklaratë dhe thashë se nëse ka përfshirje të drejtpërdrejtë të Serbisë në Banjskë, atëherë duhet të rishikohet pjesëmarrja në nismën Ballkani i Hapur. Meqenëse tani kam më shumë informacion se çfarë ka ndodhur në Banjskë, planifikoj ta informoj Qeverinë në një seancë të mbyllur dhe ajo do të vendosë se si do të veprohet”, ka deklaruar Osmani.

Nga Qeveria e Maqedonisë së Veriut thanë të enjten se “në Qeveri ende nuk ka arritur një kërkesë e tillë nga MPJ-ja për t’u diskutuar nga ekzekutivi”.

Deklarata e Osmanit pason një reagim të deputetes së Lëvizjes Vetëvendosje, Arbëreshë Kryeziu Hyseni, të hënën më 15 prill.

“Disa ditë pas sulmit paramilitar në Banjskë të Zveçanit që na vrau heroin Afrim Bunjaku, ministri i Jashtëm i Maqedonisë së Veriut, Bujar Osmani, pati deklaruar se Serbia duhet të dëshmojë se nuk kishte përfshirje shtetërore, përndryshe Maqedonia e Veriut do të rishqyrtonte pjesëmarrjen në nismën Ballkani i Hapur. Ndodhi e kundërta. U dëshmua përfshirja e Serbisë, por Bujar Osmani nuk e rishqyrtoi pjesëmarrjen në Ballkan të hapur”, ka shkruar deputetja Bunjaku në Facebook.

Përplasjet e tilla po ndodhin në kohën e fushatës zgjedhore për president të Maqedonisë së Veriut.

Bujar Osmani është kandidat për president nga radhët e Frontit Evropian që udhëhiqet nga Bashkimi Demokratik për Integrim.

Reagimi i VV-së ka të bëjë me faktin se ajo tashmë mbështet kandidatin e opozitës së bashkuar shqiptare për president, Arben Taravari.

Lidhur me paralajmërimin e Osmanit, ka reaguar edhe Taravari duke akuzuar atë dhe BDI-në për “lidhje me Serbinë dhe Rusinë”.

Por, paralajmërimi i Osmanit që të rishikohet nga Qeveria pjesëmarrja e mëtejmë e Maqedonisë së Veriut në nismën Ballkani i Hapur, ka shkaktuar edhe reagime tjera, përfshirë atë të Lidhjes Social-Demokrate që është pjesë e Qeverisë.

“Kemi insistuar që kjo nismë të mbetet e hapur dhe ka mbetur e hapur. Dhe, përderisa ka pasur dhe ka mbështetje nga partnerët tanë strategjikë, ne duhet të marrim pjesë në të dhe të fokusohemi në përfitimet konkrete pa tema të mëdha politike, sepse ato tema të mëdha politike bllokuan proceset e tjera rajonale dhe nuk sollën asgjë të mirë. Ne i shohim si pozitive Procesin e Berlinit, Ballkanin e Hapur dhe të gjitha iniciativat tjera dhe ne duhet të marrim maksimumin prej tyre”, ka deklaruar Bojan Mariçiq, zëvendëskryeministre për Integrime Evropiane.

Nga Presidenca e Maqedonisë së Veriut thanë për Radion Evropa e Lirë se, “nuk janë konsultuar për mundësinë e largimit nga nisma Ballkani i Hapur, siç nuk janë konsultuar as për vendimin e Osmanit që Maqedonia e Veriut të jetë bashkësponsore e Rezolutës për Srebrenicën në OKB”.

Presidenti aktual, Stevo Pendarovski, më parë i ka dhënë mbështetje iniciativës, por ka theksuar sfidat me të cilat përballet pasi në të nuk janë përfshirë të gjitha shtetet e rajonit.

Deklaratat e Osmanit për Ballkanin e Hapur, vendimi për Srebrenicën dhe çështje të tjera, nga njohësit e çështjeve politike dhe ndërkombëtare, thuhet se janë funksion të fushatës së tij për zgjedhjet presidenciale.

Ish-diplomati maqedonas, Lupço Arsovski, beson se Osmani me paraqitjet e tij si shef i diplomacisë, ka shfrytëzuar foltoren në MPJ për të përfituar në fushatën presidenciale.

“Si ministër del nga kuadri i zakonshëm i dikasterit që përfaqëson politikën e shtetit. Shpall procedura që ende nuk i ka paraqitur në Qeveri në mënyrë që ekzekutivi t’i miratojë ato. Pra, ai del nga korniza e Qeverisë dhe mbi të gjitha nga Kuvendi, i cili ka marrë vendimet e duhura për të gjitha këto çështje. Kjo sjellje nuk është aspak diplomatike”, thotë Arsovski.

Njohësi i çështjeve politike, Besim Nebiu, thotë se ndërrimi brenda “natës” i qëndrimit të zyrtarëve të BDI-së, flet se ata nuk udhëhiqen nga “ndonjë vizion i madh politik”.

“Osmani dhe shefi i tij, Ali Ahmeti, [kryetar i BDI-së] ishin promotorët kryesorë të Ballkanit të Hapur gjatë gjithë këtyre viteve dhe e bindën opinionin se ky është një projekt evropian. Ndryshimi i qëndrimit të përmasave kaq drastike, brenda natës, tregon për qëndrimin e tyre ndaj politikës – se nuk udhëhiqet nga ndonjë vizion i madh politik, siç pretendojnë ata”, thotë Besim Nebiu, njohës i çështjeve politike.

Nisma Ballkani i Hapur, që fillimisht quhej Mini Shengeni Ballkanik, filloi më 10 tetor 2019 në Novi Sad dhe u nënshkrua nga presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, kryeministri i Shqipërisë, Edi Rama dhe kryeministri i atëhershëm i Maqedonisë së Veriut, Zoran Zaev.

Nisma u refuzua nga Kosova, Mali i Zi dhe Bosnjë e Hercegovina.

Në kuadër të saj u arritën disa marrëveshje, përfshirë edhe ato për bashkëpunim ekonomik dhe lëvizje të lirë.evropaelire

Shumë nxënës të shkollave të mesme kishin ardhur në hapjen e edicionit të 36-të të Panairit të Librit në Shkup i cili këtë vit mban moton “Tregimi lexohet”, shkruan Alsat.

Ndër titujt që më shumë u interesojnë të rinjve janë ato të historisë.

“Unë shumë i dua librat dhe më mbushet zemra kur shoh kaq libra në një vend, sikur të mundja do të merrja shumë libra por të shoh çfarë do të zgjedh. Cili është libri që do ta blesh në këtë panair? Mendoj të marr këtë të Dostoevskit dhe ndonjë tjetër të Albert Kamus”, tha një nxënëse.

“Nga ana tjetër i pashë një pjesë të madhe të librave historik të shqiptarëve dhe isha duke shkruar atje që të zgjedh. Sa lexojnë libra të rinjtë? Shumë pak, telefoni dhe kompjuteri e ka zëvendësuar librin, në një kohë që libri ka qenë shumë i çmuar tani vlerën ia ka marrë kompjuteri apo celulari”, u shpreh një nxënëse tjetër.

“Ende nuk kam zgjedhur ndonjë që me përshtatet për interesin tim por ende po kërkoj, i pashë disa shtëpi botuese shumë të mira dhe besoj që do të gjej diçka që do të me pëlqeje. (2:11) këtë vit i pashë disa libra të historisë shqiptare të Çamërisë”, theksoi një nxënëse.

Të martave 23 dhe 7 maj, gjegjësisht ditët para votimit në shkollat ku do të zhvillohet procesi zgjedhor, mësimi do të mbahet nga ora 7 deri në orën 11, me orë të shkurtuara mësimore për të gjitha paralelet gjegjësisht klasat, bëri të ditur Ministria e Arsimit dhe Shkencës.

Ditët e zgjedhjeve, të mërkurave 24 dhe 8 maj të vitit 2024, janë ditë kopune për të gjitha shkolllat. MASH-i sot në kumtesë thekson se edhe krahas këtë dy ditëve jopune, mësimi  në vitin shkollor 2023/2024 do të realizohet plotësisht siç parashihet me planet për organizimin e punës në shkollat fillore dhe të mesme.

“Edhe pse votimi në kuadër të rrethit të parë dhe të dytë zgjedhor është caktuar në ditë pune, nxënësit nuk do të humbasin mësimet dhe nuk do të kalojnë pjesë të materialit mësimor”, thekson MASH-i.

MASH-i në kumtesë përkujton, se viti mësimor për nxënësit e shkollave të mesme zgjat deri më 10 qershor, ndërsa për nxënësit e shkollave fillore deri më 17 qershor, ashtu që viti mësimor nuk do të vazhdohet për shkak të këtyre dy të mërkurave jopune.

Nga Prokuroria Themelore njoftojnë se Gjykata Themelore Penale në Koçani ka dënuar me burgim të përjetshëm të dyshuarin për vrasjen e një gruaje me datë 25.09.2023.

“Më 25 shtator 2023, i akuzuari vrau një grua në mënyrë brutale, duke e sulmuar me shumë goditje thikë. Prokuroria Themelore Publike në Koçan në aktakuzë të akuzuarin e ka akuzuar edhe për veprën e shantazhit ndaj viktimës, e kryer para vrasjes. Por, i pandehuri nuk e ka pranuar atë vepër, procedura është e ndarë dhe procedura gjyqësore do të vazhdojë për atë pjesë të akuzës”, thuhet në njoftimin e Prokurorisë.

Sot hyrja në të gjithë muzetë dhe zonat arkeologjike në vend do të jetë falas, për nder të Ditës Botërore të Monumenteve dhe Vendeve Arkeologjike. Ministria e Kulturës njofton se institucionet shtetërore në fushën e mbrojtjes së trashëgimisë kulturore do të jenë të hapura gjatë gjithë ditës.

Do të jenë të hapura dyert e institucioneve kombëtare: institutet dhe muzetë në Manastir, Shtip, Ohër, Prilep dhe Strumicë; Stobi dhe Herakleia; Shtëpia përkujtimore e Toshe Proeskit; Muzeu Arkeologjik; Galeria Kombëtare e Maqedonisë me të gjitha objektet e saj; Muzeu i Artit Bashkëkohor; Muzeu i luftës maqedonase; Muzeu Historik në Krushevë; Muzeu i alfabetit shqip; Galeria e Arteve në Tetovë; “Dr Nikolla Nezlobinski” në Strugë; Muzeu i Maqedonisë Perëndimore në NOV – Kërçovë; Muzeu i rajonit të Tetovës; Muzeumi i historisë së natyrës; Muzeu i Maqedonisë së Veriut; muzetë në Kumanovë dhe Gjevgjeli.

Në vitin 1982, Këshilli Ndërkombëtar për Monumentet dhe Lokalitete (ICOMOS) shpalli 18 prillin si Ditën Botërore të Trashëgimisë dhe ICOMOS rekomandon çdo vit një temë për kremtimin dhe aktivitetet e asaj dite të organizuar nga komitetet shkencore kombëtare dhe ndërkombëtare.

“Çdo vit, temat janë aktuale, dhe kanë të bëjnë me ndërgjegjësimin e publikut për rëndësinë e trashëgimisë kulturore botërore, për mbrojtjen, ruajtjen dhe afirmimin e pasurisë së paçmuar të zbuluar përmes arkeologjisë”, thonë nga Ministria e Kulturës.

Për shkak të ndryshimeve të paralajmëruara meteorologjike me reshje shiu, erë dhe borë në vendet më të larta, Qendra për Menaxhim me Kriza (QMK) apelon për vigjilencë, pastrim të rregullt të kanaleve lokale, të mos hidhen mbeturina në to dhe aty ku ka të pastrohen.

“Meqenëse pritet edhe erë e fortë, në të njëjtën kohë bëhet apel për t’u kushtuar vëmendje gjërave që mund ti bartë. Të gjitha rastet emergjente raportohen në numrin e vetëm të urgjencës 112 në QMK, veçanërisht kur qytetarët janë në rrezik për jetën”, thuhet në njoftimin e lëshuar nga QMK-ja.

Ziadin Sela nga Kërçova tha se Fronti Europian është krijuar për t’u thënë stop mendjeve të mbrapshta të kundërshtarëve real që i ka Fronti dhe kjo është VMRO-DPMNE bashkë me Levicën.

Sela tutje shtoi se Fronti Europian është front që i thotë jo atyre që duan ta heqin mekanizmin badenderin dhe tha se janë gati të bisedojnë për këto mekanizma por për t’i avancuar dhe jo për t’i kthyer mbrapa.

Sela tha se nëse është e nevojshme, formojnë edhe Parlament dy dhomësh.

“Është Fornti që i thotë jo, një herë dhe përgjithmonë të gjithë atyre që thonë ta heqim mekanizmin e Badenterit si mekanizëm mbrojtës që është paraparë për popujt që nuk janë shumicë. Është Fronti që është i gatshëm të bisedojë për këto mekanizma por jo për t’i kthyer mbrapa por për t’i avancuar”, tha Sela.

Në tubimin e VLEN në Komunën e Likovës, Rijad Shaqiri fillimisht përshëndeti prindërit e tij të cilët ishin të pranishëm në sallë e më pas vazhdoi fjalimin e tij.

Shaqiri tha se nuk po kërkon asgjë nga qytetarët por dëshiron qe t’u jap atë që e meritojnë, që siç thotë, përfaqësim të dinjitetshëm në Kuvendin e Maqedonisë së Veriut.

Ai përmendi tri pikat programore dhe në fund citoi një fjalë popullore, “Kush ka frikë nga ujqërit, nuk futet në mal”.

“Sot unë para jush, biri juaj dal përpara jush, jo për t’ju kërkuar diçka juve por për t’ju dhënë atë që moti kojë e keni merituar, përfaqësimin e dinjitetshëm në institucionin më të lartë shtetërorë, në Kuvendin e Republikes së Maqedonisë së Veriut.

Bilall Kasami thumboi opozitën duke thënë se në këta të fundit nuk po organizojnë tubime por po rrihen dhe përçahen dhe siç tha, po u hyn fesati..

Kasami tha se ka një harmoni mes koalicionit VLEN pavarësisht se nuk kanë besuar se do të qëndrojnë bashkë dhe ua kanë dashur të keqen.

“Ata në fillim thanë se jo nuk mund të bashkohemi, ne u bashkuam dhe ka një harmoni të fuqishme mes gjithë këtyre gjashtë faktorëve të ndryshimit, mes partive politike dhe shqiptarëve të Maqedonisë. Duke na dashur neve të keqen se nuk do të mund të rrijmë gjashtë bashkë, ata çdo ditë e më shumë po u hyn fesati dhe dëgjoni, ditëve të fundit nëpër tubime në vend që të organizojnë tubime ata po rrihen dhe po përçahen”, tha Kasami.

Rreth njëzet vjet presin disa vende të Ballkanit Perëndimorpër afrimin në BE, por rruga është me pengesa. Reformat e nevojshme në shumë drejtime nuk janë zbatuar, po ashtu për shumë kohë në BE ka munguar vullneti politik dhe një strategji e qartë ndaj Ballkanit Perëndimor.

E pikërisht tani, kur Europa po përballet me dy luftra – lufta sulmuese e Rusisë në Ukrainë dhe konflikti në Lindjen e Mesme – po bëhet e qartë, se një Ballkan Perëndimor i pa stabilizuar mund të jetë një rrezik shtesë për sigurinë. “Lufta sulmuese ruse ndaj Ukrainës e ka bërë një domosdoshmëri gjeopolitike zgjerimin e BE-së”, tha ministrja e Jashtme gjermane Annalena Baerbock të hënën (4.03.2024) në Mal të Zi – stacioni i parë i vizitës së saj në udhëtimin dy ditor në Ballkanin Perëndimor.

Mali i Zi po rrit shpejtësinë

Koha e zgjedhur për udhëtimi i kryediplomates gjermane nuk është rastësi: Në mes të marsit publikohet raporti i radhës i Komisionit të BE-së për progresin dhe pak pas tij në samitin e BE-së do të diskutohen hapat e mëtejshëm. Vendi anëtar i NATO-s, Mali i Zi, njëri prej gjashtë vendeve aspirante për antarësim në BE, ka përparuar mjaft në procesin e negociatave.

Mali i Zi nisi një reformë në drejtësi dhe posti vakant prej vitesh i kryeprokurorit tani më në fund u plotësua nën presionin e Brukselit. Megjithatë deri në përmbushjen e të gjitha kritereve rruga është e gjatë. Pavarësisht kësaj qeveria pro-europiane e Malit të Zi po nxit procesin me një plan mjaft ambicioz: “28 by 28” është nisma kombëtare, që ka për qëllim antarësimin e vendit deri në vitin 2028 në BE.

Nga 2028 bë BE?

Baerbock nuk dëshironte të pozicionohej konkretisht për datën, duke nënvizuar, se duam ta përshkojmë bashkarisht rrugën për në BE e “madje sa më shpejt”. Por zgjerimi nuk është “qëllim në vetvete, por i shërben forcimit të Europës sonë të përbashkët”, tha ajo. Nga 33 kapituj të hapur Mali i Zi deri tani ka përmbyllur vetëm tre. Megjithatë ministri i Jashtëm malazez, Filip Ivanovic, dha një sinjal pozitiv. Vendi i tij do t’i përmbahet datës së antarësimit në vitin 2028: “Eshtë e mundur dhe realiste”, siguroi ai.

Në Mal të Zi fryma pro antarësimit në BE është mjaft pozitive: Gati 80 përqind e popullsisë janë për antarësimin e vendit në BE. Ndërsa në Serbi vetëm një në tre qytetarë preferojnë antarësimin e vendit të tyre në BE. Udhëheqja aktuale e Malit të Zi do ta shfrytëzojë këtë frymë pozitive të popullsisë për avancimin e reformave.

Bosnja në udhëkryq

Edhe qeveria e Bosnjes dhe Hercegovinës, ku Baerbock qendroi të martën (5.03.2024) siguroi, se do të angazhohet për reformat e nevojshme për në BE. Krahas një ligji për luftën kundër pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit ky vend do të miratojë edhe një ligj tjetër lidhur me konfliktin e interesit dhe do të nisë reformën në drejtësi.

Ministrja e Jashtme e sheh aktualisjt Bosnjen dhe Hercegovinën në një “udhëkryq vendimtar” në rrugën drejt BE-së. “Ka herë pas here momente në histori, ku duhet kapur çasti dhe duhet shfrytëzuar shansi”, tërhoqi vëmendjen Baerbock në Sarajevo gjatë konferencës së shtypit me homologun boshnjak Elmedin Konakoviç.

Sidoqoftë proceset e vendimmarrjes në Bosnje dhe Hercegovinë janë shumë të vështira. Për shkak të ndarjes në tri etni të vendit reformat e mëdha janë të lidhura me procese të vështira e të mundimshme të vendimmarrjes. “Secili politikan këtu mund t’i bllokojë proceset e vendimmarrjes”, shpjegoi ministri iJashtëm i Bosnje dhe Hercegovinës, Elmedin Konakovic, gjendjen në vend. “Ne nuk duam t’ua pengojmë shansin qytetarëve tanë për antarësimin në BE”, theksoi ai.

Influenca ruse destabilizuese

Bosnje dhe Hercegovina është që nga dhjetori 2022 vend kandidat për antarësim në BE. Udhëheqja në Sarajevë ndërkohë po lufton jo vetëm për gatishmërinë për reforma të të gjitha pjesëve të vendit, por edhe ndaj influencës gjithnjë në rritje e përpjekjeve të Moskës për destabilizim. Në Bosnje dhe Hercegovinë këto përpjekje kanë një emër: Milorad Dodik. Presidenti nacionalist i Republika Srpska (RS) synon shkëputjen e pjesës serbe nga vendi. Ngjashëm si edhe presidneti i Serbisë Vuçiq, edhe Dodik ruan kontakte të ngushta me Kremlinin dhe së fundi vizitoi Aleksandër Lukashenkon dhe Vladimir Putinin.

Në pamje të jashtme udhëheqja e Bosnje dhe Hercegovinës përpiqet ta nënvleftësojë rolin problematik të separatistit Dodik. Njerëzit në vend tashmë janë ambjentuar me të, tha Ivanoviç. Por Baerbock në takimin e përbashkët tërhoqi vëmendjen nga rreziku i “fantazive për shkëputje” dhe bëri thirrje për ruajtjen e unitetit të vendit në rrugën për në BE. “Ne duam, që Bosnje dhe Hercegovina të antarësohet si një e tërë në BE”, tha ajo në Sarajevë.

Ballkani Perëndimor në aspektin gjeopolitik më i rëndësishëm se kurrë më parë

Krahas problemeve të politikës së brendshme dhe rritjes së influencës nga Rusia, situata aktuale gjeopolitike krijon shqetësim në Ballkanin Perëndimor. Disa druajnë, se pas zgjedhjeve të BE-së në Parlamentin Europian mund të ketë më shumë deputetë skeptikë ndaj zgjerimit dhe se në SHBA Donald Trump mund të fitojë zgjedhjet presidenciale. Ndaj ka shqetësim, se kjo do ta zbehte sërish vëmendjen e Europës ndaj Ballkanit Perëndimor.

Por nuk e shohin kështu gjendjen politikanët gjermanë që merren me politikën e jashtme. Politikani kristiandemokrat, Jürgen Hardt, i cili bënte pjesë në delegacionin e ministress ë Jashtme Baerbock gjatë këtyre vizitave në Ballkanin Perëndimor, mendon, se pikërisht zhvillime të tilla do ta rrisin edhe më shumë peshën gjeopolitike të këtij rajoni për Europën. Rëndësia e këtij rajoni “është aktualisht me e madhe se asnjëherë më parë”, i tha ai DW-së. Ky rajon nuk duhet të lihet si zonë e influencës ruse.

“Pikërisht në një sfond të tillë, që ballkani perëndimor është kaq pranë nesh, qëllimi ynë duhet tëjetë, që Europa dhe Perëndimi të luajnë aty rol parësor”, tha i dërguari i posaçëm i qeverisë gjermane për vendet e Ballkanit Perëndimor, Manuel Sarrazin, i cili gjithashtu shoqëronte ministren Baerbock gjatë këtyre vizitave. Një rajon kaq i afërt i pastabilizuar mund të kthehej në një pikë të dobët për Europën.